بی فکری دیروز، ناترازی امروز

به گزارش رخداد پرس، ناترازی واژه ای است که این روزها بر سر زبان‌ها افتاده و اما خیلی از مردم فقط شنیده‌اند و معنی دقیق آن را نمی‌دانند. ناترازی به معنی عدم تعادل در میزان عرضه و تقاضا یا به عبارتی ناهماهنگی در منابع و مصارف است. ناترازی انرژی، ناترازی بانک‌ها، بودجه و… این روزها در ادبیات اقتصادی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ناترازی انرژی در بین مردم خود را به شکل قطعی‌های مکرر برق و محدودیت‌های فزاینده در تامین گاز طبیعی برای صنایع نشان می‌دهد که زنجیره‌ای پیچیده و گسترده از مشکلات و چالش‌های اقتصادی را به راه می‌اندازد و در نهایت منجر به اختلال در تولید و کاهش قابل توجه و نگران کننده رشد اقتصادی، افزایش هزینه‌ها، افزایش تورم، کاهش قدرت رقابت پذیری و فرار سرمایه‌ها از کشور، افزایش بیکاری و کاهش رفاه عمومی می‌شود که در نهایت باعث تضعیف جایگاه ایران در اقتصاد جهانی و کاهش قدرت رقابت پذیری آن می‌گردد.

از جمله دلایل شکل‌گیری ناترازی انرژی تحریم و مشکلات اقتصادی، افزایش تقاضای انرژی، ساختار نامناسب تأمین و توزیع انرژی، مدیریت و سیاست‌گذاری ضعیف، نوسانات در تولید انرژی و بحران‌های سیاسی و امنیتی است.

از طرفی مصرف زیاد و هدررفت انرژی به دلیل سیستم‌های فرسوده، شبکه‌های توزیع ناکارآمد و ساختمان‌ها و تأسیسات قدیمی نیز باعث می‌شود که بخش زیادی از انرژی تولیدی به هدر برود.

در سال‌های اخیر دولت‌ها اقدام به گازرسانی به شهرها و روستاهایی کردند که ضرورت نداشته و این نیز باعث افزایش مصرف گاز خانگی شده‌است.

محدودیت در تامین گاز طبیعی که به‌عنوان سوخت اصلی و حیاتی بسیاری از صنایع از جمله صنایع پتروشیمی، فولاد و سیمان استفاده می‌شود نیز مشکلات جدی و خسارت باری را برای این صنایع ایجاد می‌کند. این محدودیت، صنایع را مجبور به استفاده از سوخت‌های جایگزین از جمله مازوت می‌کند که از لحاظ اقتصادی گران‌تر و از لحاظ زیست محیطی آلاینده‌تر هستند و به محیط زیست آسیب جدی رسانده، هم‌چنین سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد.

ناترازی انرژی، سرمایه‌گذاری را نیز تحت تاثیر قرار داده و آن را به‌شدت کاهش می‌دهد. سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به دنبال محیط‌های باثبات، قابل پیش‌بینی و دارای زیرساخت‌های انرژی مطمئن برای سرمایه‌گذاری هستند و ناترازی انرژی با ایجاد عدم قطعیت در مورد تامین انرژی موردنیاز صنایع، جذابیت سرمایه‌گذاری در کشور را کاهش داده و سرمایه‌گذاران را به سمت مقاصد جذاب‌تر دیگر سوق می‌دهد.

مقابله با این چالش بزرگ و پیچیده، نیازمند راه‌حل‌های جامع، بلندمدت و مبتنی بر دانش و فناوری است که باید به‌صورت هم‌زمان و با همکاری همه‌جانبه دولت، صنایع و مردم اجرا شود.

کاهش ناترازی انرژی نیازمند مجموعه‌ای از اقدامات و استراتژی‌های مختلف در زمینه‌های اقتصادی، فنی، مدیریتی و سیاست‌گذاری است. برای رفع این مشکل باید به‌طور هم‌زمان در جهت تقویت عرضه انرژی، بهبود بهره‌وری، کاهش هدررفت انرژی و تغییر الگوهای مصرف حرکت کرد.

صرفه جویی انرژی شامل آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی، ارائه مشوق‌های مالی به مصرف‌کنندگان کم‌مصرف و وضع استانداردهای سخت‌گیرانه برای مصرف انرژی در ساختمان‌ها و لوازم خانگی است. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی، زمین گرمایی و … راه‌کاری مناسب است که بایستی با الزام و سرعت بیش‌تری اجرا شود.