تاملی در شخصیت شناسی ابومسلم خراسانی

بر اساس اسناد و منابع اصل ایرانی بودن ابو مسلم هم در هاله ای از ابهام است، عده ای او را عرب و عده ای او را اهل پوشنگ افغانستان ، یا کوفه عراق یا اصفهان ایران دانسته اند، در برخی منابع، نام او را ابراهیم‌بن‌ختکان و کنیه‌اش را ابواسحاق گفته‌اند و‌محل تولد او را کوفه دانسته اند، برخی مورخان تبار او را پارسی دانسته و اسم وی را بهزادان‌بن‌بَنداد هُرمز نوشته شده؛ اگر فرض را بر این بگیریم که ابومسلم خراسانی است کدام خراسان؛
رضوی،  شمالی، جنوبی، خراسان قدیم یا جدید.

وقتی اعراب مسلمان بر ایران مسلط شدند خراسان چهار بخش یا ربع داشت و چهار شهر بزرگ آن یعنی نیشابور، مرو، هرات و بلخ
مرکز هر یک از این ربع‌ها بودند. بنابراین وقتی از خراسان تاریخی سخن می‌گوییم باید بدانیم که به وسعت امروزی خود داخل مرزهای ایران محدود نمی‌شود و بخش عمده‌ای از کشورهای افغانستان و ترکمنستان را دربرمی‌گیرد و اگر از نظر زمانی تا دوره باستان به عقب برویم، بازهم بزرگ‌تر می‌شود و بخش‌هایی از کشورهای تاجیکستان و ازبکستان را شامل می‌شود. ابومسلم هیچ انحصاری در خراسان فعلی ندارد تا بشود آن را به عنوان نماد هویتی مصادره کرد.

ابومسلم در کوفه کارگر فردی به نام‌ موسی سَرّاج بود که به کار زین و لگام اشتغال داشت این فرد از طرفداران بنی‌عباس بود و ابومسلم از طریق او با ابراهیم بن‌ محمد بن علی، معروف به ابراهیم امام آشنا شد.

ابو مسلم به دستور ابراهیم عباسی به خراسان رفت و ابراهیم، هواداران خود را به اطاعت او دستور داد و اوقیام علیه برخی استانداران بنی امیه را آغاز کرد. ابو مسلم با سوء استفاده از شیعیان اهل بیت علیهم السلام در دعوت خود از اصطلاح «الرضا من آل محمد» استفاده می‌کرد و به نام شخص معین اشاره نمی‌کرد، هم‌چنین او، عبارات «یا لثارات الحسین» و «یا منصور امت» را در شعارهای خود بکار می‌برد؛  همین امر باعث اغفال شیعه شده و با او همکاری کردند.

امام صادق علیه السلام ، ابو مسلم را حتی شیعه خود نمی‌دانست.ابو مسلم دو‌نامه به امام نوشت امام در جواب نامه اول فرمودند: نه تو از یاران من هستی و نه این زمان، زمان من است، در جواب نامه دوم فرمودند:افسوس! من امام و پیشوای آنها (ابومسلم و پیروانش) نیستم.در تاریخ ابو مسلم را جزو غالین (که ملعون از طرف اهل بیت بودند نقل کرده اند)،  همچنین در قیام زید این علی که مورد تأیید امام معصوم بود ، هیچ خبری از ابو مسلم نیست. او دستور به کشتن عبدالله بن معاویه، داد. عبدالله ابن معاویه (نوه عبدالله بن جعفربن‌ابی‌طالب) در سال ۱۲۷ق علیه بنی‌امیه قیام کرده بود ولی شکست خورد برای دریافت کمک از ابومسلم، به هرات آمده بود اما او نه تنها همکاری نکرد بلکه او را کشت.

سلیمان‌ بن‌ کثیر را به گمان همکاری با علویان گردن زد.جنبش شریک‌بن‌شیخ که یک جنبش شیعی بود را در بخارا سرکوب کرد، ابو مسلمی که معلوم نیست ایرانی است ، ابو مسلمی که معلوم نیست خراسانی است، مورد تأیید امام صادق علیه السلام نیست، ابو مسلمی که قاتل شیعیان انقلابی است، چگونه شده نماد تمدنی خراسان! واقعا خراسان و بالاخص مشهد برای هویت سازی مشهد قهرمان ندارد که باید قاتلی چون ابو مسلم نماد افتخار ما باشد! مایه شرم نیست که در پایتخت معنوی ایران ، قهرمان‌های اصیلی مانند شهدا فراموش شوند و نام شخصیت موهومی چون ابو مسلم بخواهد به شهر مشهد هویت ببخشد!

اخیرا در اقدامی شایسته شورای شهر مشهد تصمیم به تعویض نام خیابان ابو مسلم به نام شهید مسلم که خانواده اش در همان خیابان زندگی می‌کنند گرفته است؛متاسفانه عده ای از سر بی اطلاعی این اقدام را تخطئه کرده و زیر سوال برده اند؛ کاش شورای شهر این گونه اقدامات را ادامه دهد و قهرمان های اصلی را جایگزین نمادهای موهوم گرداند، متوقعیم که در شهر مشهد یک خیابان به نام ام الزهراء ، زوجه رسول الله ، خدیجه کبری سلام الله علیها داشته باشیم.

__________________________________________________________

منابع:

تاریخ طبری، ۱۸۶۹م، ج۷، ص۳۶۰
ابومسلم خراسانی ج۶، ص۲۲۶-۲۴۴

اخبار الدولهالعباسیه، ۱۹۷۱م، ص۲۵۵.

معجم‌الادباء حموی،‌ ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۲۰۰.

اخبار الدولهالعباسیه، ۱۹۷۱م، ص۲۵۳-۲۵۴.

تاریخ طبری، ۱۸۶۹م، ج۷، ۳۴۴.

طبری، ۱۸۶۹م، ج۷، ص۳۸۰؛ اخبار الدولهالعباسیه، ۱۹۷۱م، ص۲۰۱.

فخر رازی، المحصل، ۱۴۱۱ق، ص۵۹۱.

الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۳۳۱.

تاریخ طبری، ۱۸۶۹م، ج۷، ص۱۲۹.

اخبار الدولهالعباسیه، ۱۹۷۱م، ص۲۳۱-۲۳۰

انساب الاشراف، ۱۳۹۸ق، ص۶۶.

مقاتل الطالبین، ۱۴۰۵ق، ص۱۵۹.

انساب الاشراف، ۱۳۹۸ق، ص۱۵۹